عقیده شیعه امامیه در شهادت امام رضا(ع)
شیخ صدوق و شیخ مفید( رضوان الله علیها) تصریح کرده اند که شیعه امامیه با اعتراف به حدیث متواتر و مسلّم «ما منا الا مسموم او مقتول»[1] و با شرایطی که در حوادث آن عصر رخ داده معتقد هستند مأمون متعمداً حضرت امام رضا(علیه السلام) را زهر خورایند و مسموم کرد.
شیخ صدوق در باب 61 روایت میکند زمانی که امام رضا(علیه السلام) مریض شد و او را تبی عارض شد امام فرمود: فصد کشد و قدری خون بگیرند. مأمون مطلّع شد بقصد عیادت خدمت آن حضرت شتافت و بیش از آنکه امام را ملاقات کند چیزی از میان ظرف سفالین بیرون آورد «آن زهری بود شبیه به تمر هندی»
اباصلت میگوید: زمانی حضرت لباسهای فاخر خود را پوشید و برای نماز صبح در محراب عبادت ایستاد و نماز خواند و پس از آن شب بتلاوت کلام الله مجید پرداخت که ناگاه غلام مأمون آمد امام را صدا کرد از آنحضرت خواست که به منزل مأمون برود و امام برخاست نعلین بپا کرد: من هم همراه آن حضرت بودم چون وارد شد مأمون آنحضرت را پهلوی خود نشاند طبقی از انگور مقابل مأمون بود. خوشه ای برداشت که از آن انگور میل کند و اصرار کرد که امام از آن انگور میل کند. من نگاه به امام رضا کردم که دیدم رنگش دگرگون شد حضرت خودداری فرمود: مأمون گفت: یابن عم نیکو انگوریست ندیده ام به این خوبی. امام فرمود: انگور بهشت از این بهتر است.[2]
سرانجام امام با اصرار مأمون انگور را تناول نمود که موجب مسموم شدن امام شد و در 29 ماه صفر سال 203ه.ق از دنیا رفت و مجموع دوره ولایتعهدی حضرت دو سال بود.[3]
مأمون با تظاهر به اندوه و برگزاری مراسم سوگواری ، بسیار کوشید تا مسمومیت امام هشتم (علیه السلام) را پنهان نگهدارد و خود را بی گناه جلوه دهد، اما سرانجام علویان دریافتند مأمون امام (علیه السلام) را به قتل رسانده است. از این پس ، به طور طبیعی حکومت احساس خطر و ناامنی کرد. در این موقعیت ، بهترین و آسان ترین راه مهار خطر این بود که رهبر واقعی علویان را زیر نظر حکومت قرار دهد. بنابراین ، امام جواد(علیه السلام) از مدینه به بغداد فراخوانده شد و مورد تفقد و دلجویی قرار گرفت.[4]
[1] - حدیثی از همه ائمه که فرمودند: از خاندان ولایت نیست مگر آنکه مقتول یا مسموم شده باشد، کفایة الاثر ، ص317
[2] - شیخ صدوق، عیون الاخبار الرضا، ص 351
[3] - شیخ صدوق ، عیون الاخبار الرضا، ص 354
[4] - ابوالفرج اصفهانی ، مقاتل الطالبین ، ص312